لیتیم نیترات (به انگلیسی: Lithium nitrate) با فرمول شیمیایی LiNO۳ یک ترکیب شیمیایی است.
جرم مولی لیتیم نیترات ۶۸٫۹۴۶ g/mol می‌باشد. یک ترکیب شیمیایی به صورت پودر کریستالی سفید تا زرد کم رنگ است که چگالی آن بیشتر از آب می باشد.این ماده از واکنش لیتیم کلراید یا لیتیم هیدروکساید و اسید نیتریک به وجود می جزییات ماده لیتیم نیترات: فرمول مولکولی:LiNO۳ جرم مولی: ۶۸,۹۴۵۹gr/mol نقطه ذوب:۲۵۱ºC نقطه جوش:۶۰۰ºC انحلال‌پذیری: در آب مخلوط شکل ظاهری: جامد سفید رنگ شرح ماده لیتیم نیترات: چگالی آن بیشتر از آب است. از واکنش لیتیم کلراید یا لیتیم هیدروکساید با اسید نیتریک به وجود می‌‌آید. کاربرد ماده لیتیم نیترات در صنایع: مهار کننده‌ی لیتیوم برمید چیلر رنگ پذیری کاتالیزور و آنالیز کننده این ماده یک عامل اکسید کننده است و در صورت ترکیب با آلکیل استر ها به علت تشکیل آلکیل نیترات باعث انفجار میشود. این ماده به عنوان مهار کننده ی زنگ زدگی یا خوردگی به کار می رود. در ساخت سرامیک، حمام های نمکی، دستگاه های تبادل حرارتی، سیستمهای تبرید و باطری خورشیدی استفاده می شود. به عنوان عامل اکسید کننده در آتش بازی و تولید شعله های قرمز رنگ کاربرد دارد. به صورت یک کاتالیزور عمل می کند و تجزیه اکسید نیتروژن را سرعت میبخشد. در تهیه آسفالتی که در برابر فرسایش در اثر هوا مقاوم هستند، به کار می رود. این ماده به عنوان یک ترکیب مناسب برای نگهداری گرمای جمع آوری شده از خورشید و در نتیجه استفاده از آن برای پخت و پز پیشنهاد شده است. نکات ایمنی در رابطه با لیتیم نیتراتLiNO3: تماس با این ماده باعث تحریک پوست، چشم و غشای مخاطی می شود و مصرف خوراکی آن میتواند سمی باشد در صورت برخورد با این مسئله باید پوست و چشم ها با آب فراوان شستشو داده شود و فرد قربانی را در معرض هوای تازه قرار داد. لباس های آلوده به لیتیم نیترات را تعویض کرده چون این لباس ها هنگامی که خشک می شوند میتوانند ایجاد آتش سوزی کنند. این ماده باید در جای خشک و با تهویه مناسب در ظروفی با درب محکم نگهداری شود. با عوامل کاهنده، اسید های قوی و فلزات خرد شده ناسازگار است بهتر است در مجاورت با این مواد قرار نگیرد. باعث سرعت بخشیدن به سوختن مواد قابل احتراق می شود و همچنین قرارگرفتن آن در معرض گرما یا شعله منجر به انفجار می شود.
ماده ضد خورندگی در چیلرها:
دو نوع ماده ضد خورندگی به محلول لیتیوم بروماید در چیلرها اضافه می گردد تا حدود 10 سال پیش از كرومات لیتیوم Li2CrO4 به عنوان ماده ضد خورندگی در دستگاه‌ها استفاده میشد ولی در سال‌های اخیر به كاربردن Сr در صنایع توسط سازمان‌های بهداشت جهانی منع گردیده است و لذا در سال‌های اخیر Li2moO4 (لیتیوم مولیبدات) در محلول لیتیوم بروماید استفاده می گردد. از جمله عوارض كرومات می توان به ایجاد سرطان خون و از بین رفتن غضروف در مجاری تنفسی مانند بینی و همچنین از بین رفتن غضروف گوش‌ها و هر عضوی كه در مجاورت آن در دراز مدت باشد، اشاره كرد.
برای تعیین شرایط محلول لیتیوم بروماید از نظر شیمیایی، محلول باید مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. نمونه برداشته شده از سیستم باید معرف شرایط محلول در تمام دستگاه باشد تا تزریق لیتیوم بروماید به سیستم، به درستی برآورده شود. نمونه ها می توانند از نقاط مختلفی از دستگاه برداشته شوند. لیتیوم بروماید رقیق در نقطه ای یافت می شود که آب جذب شده و برای گرم شدن به سوی تغلیظ کننده روانه می شود. در برخی موارد، هنگام انجام تعمیرات و نگهداری سیستم، محلول موجود در سیستم تخلیه شده و در یک بشکه نگهداری می شود.
نمونه گیری و آنالیز لیتیوم برومایید:
باید توجه داشت که هر نمونه ای می تواند معتبر باشد، اما ممکن است بیانگر خواص شیمیایی کل سیستم نباشد. نمونه هایی که به آزمایشگاه جهت تجزیه و تفسیر نتایج ارسال می شوند باید از سیستم در شرایط کار با بارعادی برداشته شوند. بهترین نقطه برای برداشتن نمونه و روش اجرایی صحیح برای این منطقه، باید با استعلام از سازنده دستگاه مشخص شود. زمانیکه امکان نمونه برداری در زمان تحمیل بار به سیستم وجود نداشته باشد می توان مقدار لیتیوم بروماید را با اختلاط نمونه هایی که از نقاط مختلف سیستم جذبی برداشته می شوند به دقت تعیین نمود. رفتار شیمیایی لیتیوم بروماید یک فرآیند غیرتعادلی بوده و واکنش ها به طور مداوم در آن رخ می دهند.
حتی در ظرف حاوی نمونه در زمان معادل ۲۴ ساعت، خواص شیمیایی محلول نمک بروماید می تواند تغییرات عمده ای داشته باشد. به خصوص اگر عوامل خارجی مانند نشتی هوا در سیستم تاثیرگذار باشند. سرعت دریافت و بررسی نمونه ها توسط آزمایشگاه از اهمیت به سزایی برخوردار است. یک متخصص مجرب می تواند با توجه به تجارب گذشته، شاخص زمان را در مورد نمونه ها تعیین کرده و تغییرات احتمالی را تنظیم نماید. روش های آزمایش همان روش های معمول شیمیایی هستند اما تفاوت های خاصی در برخی موارد وجود دارد.
بسیار مهم است که آزمایش های انجام شده بر روی لیتیوم بروماید، دقیق تر از آزمایش هایی باشند که روی نمونه های آب اخذ شده از دیگ ها یا برج های خنک کن انجام می شوند. محلول لیتیوم بروماید معمولا در سیستم های بسته و نسبتاً کوچک به کار گرفته شده و تغییراتی هر چند جزئی در ترکیب شیمیایی آن می تواند از اهمیت زیادی برخودار باشد. برج های خنک کن یا دیگ ها نیز تغییراتی در آب موجود در سیستم ایجاد می کنند اما تاثیرات مربوط به این تغییرات، به علت خصوصیات شیمیایی سیستم در طول زمان و نیز به علت حجم بالای سیال موجود، بسیار جزئی تر است. نکته دیگر اینکه بسیاری از آزمایش های خاص خوردگی بر روی محلول لیتیم بروماید انجام می گیرد، اما بعلت ناچیز بودن مقادیر بدست آمده، معمولا گزارش نمی شود.
"محلول لیتیوم بروماید كه به عنوان ماده جاذب در چیلرهای جذبی استفاده می گردد، در مجاورت هوا دارای خاصیت خورندگی بوده و در صورت نفوذ هوا به داخل چیلر می تواند باعث خوردگی شدید سطوح آهنی و مسی داخل دستگاه شود كه علاوه بر آلوده شدن محلول به ذرات معلق زنگ آهن، در موارد حاد ممكن است باعث سوراخ شدن بدنه دستگاه نیز گردد."
محلول لیتیوم بروماید كه به عنوان ماده جاذب در چیلرهای جذبی استفاده می گردد، در مجاورت هوا دارای خاصیت خورندگی بوده و در صورت نفوذ هوا به داخل چیلر می تواند باعث خوردگی شدید سطوح آهنی و مسی داخل دستگاه شود كه علاوه بر آلوده شدن محلول به ذرات معلق زنگ آهن، در موارد حاد ممكن است باعث سوراخ شدن بدنه دستگاه نیز گردد. لذا با اضافه نمودن مقدار كمی ماده ضد خورندگی لیتیم مولیبدات LiMo O و یا لیتیم كرومات LiCr O به محلول، خاصیت خورندگی آن تقلیل یافته و یك لایه محافظ روی سطوح داخلی دستگاه ایجاد می گردد. ماده ضدخورندگی LiMo O4 بتدریج در حین كاركرد دستگاه تجزیه می گردد و خاصیت اولیه خود را از دست می دهد. لذا می بایست مقدار آن در محلول لیتیوم بروماید در ابتدای هر فصل یا پس از 4000 ساعت كاركرد دستگاه اندازه گیری گردد و در محدوده مجاز قرار گیرد. ضمناً سطح قلیایی بودن محلول نیز از نظر خورندگی سطوح داخلی می بایست در محدوده استاندارد قرار گیرد كه حداقل خوردگی سطوح داخلی تضمین گردد.حذف ذرات معلق و تركیبات آهنی و مس موجود در محلول معمولاً با روش تراسب یا با استفاده از فیلترهای online انجام می پذیرد.
احتیاط های لازم جهت تنطیم محلول:
اگر چیلری به دلیل كاسته شدن غلظت محلول لیتیم مولیبدات به پایین تر از حد استاندارد، به دفعات احتیاج به تنظیم غلظت محلول لیتـیم مولیبدات پیدا كند، ( بطور مثال هر ساله و بطور متوالی برای چند سال پی در پی ) و هیچكدام از دلایل و یا نشانه های مصرف ماده ضدخورندگی (از قبیل نشت هوا، آلودگی محلول، افزایش گازهای غیر قابل تقطیر، كاهش ظرفیت چیلر) مشاهده نگردید، سرویس خدماتی هواسایت را در جریان این موضوع قرار دهید. تنظیم محلول باید فقط به وسیله كارشناسان و متخصصین سرویس خدماتی هواسایت انجام شود.
